Nederlandse vrouwen gedragen zich sinds de sixties frank en vrij in de publieke ruimte. Moslimmannen die in hun thuisland gewend zijn dat de andere sekse de ogen zedig neerslaat zodra ze hen in het vizier hebben, interpreteren dat vrijmoedige gedrag vaak als uitnodigend. Met als gevolg allerhande vormen van seksuele straatintimidatie. Vrouwen nemen inmiddels hun maatregelen. Echter, in extreme gevallen durven ze de straat niet meer op. Er lijkt zo een nieuw type agorafobie te ontstaan dat niets met de angst voor een grote, open ruimte te maken heeft, maar alles met de vrees voor seksuele straatintimidatie.
Het was ook te mooi om waar te zijn, ruim een halve eeuw – ik ben geboren in 1958 – in volle bewegingsvrijheid leven. Maar dat lijkt rap aan het veranderen. De verhalen over lastiggevallen worden op straat berusten niet langer op incidentele voorvallen. Tot voor de vluchtelingencrisis leek er geen vuiltje aan de lucht. Mijn leven had zich tamelijk ongeschonden door de decennia heen gelaveerd. Ik breng de jaren tachtig in herinnering. Zorgeloos koerste ik mijn fiets om de gebruikte heroïnespuiten op de Zeedijk heen. Het ergste wat mij in die Amsterdamse studententijd kon overkomen was misschien aan de dope raken. Of ongewenst zwanger worden als ik zo onvoorzichtig was geweest om zonder voorbehoedmiddelen te vrijen.
In de jaren negentig begon het al een beetje te knijpen. Er ontstonden no-goarea’s in de grote steden. De straat begon haar onschuld te verliezen. Boefjes werden nietsontziende criminelen. Een tweede, en daarna een derde generatie moslimpubers claimde de openbare ruimte. Alle oorlogen die zich rondom de Middellandse Zee en dieper het Midden-Oosten in afspeelden, brachten nieuwe groepen vluchtelingen op de been, richting het vredige, meestentijds economisch voorspoedige Europa.
Vrije vrouwen, gevormd door moeders die zich hadden losgewrikt uit de oude man-vrouw patronen, kwamen in aanraking met mannen uit landen waar de leefruimte van hun echtgenotes en dochters zich nog nauwelijks had uitgebreid tot de publieke ruimte. Wie zich als vrouw in moslimlanden op straat vrijmoedig gedraagt, staat al snel te boek als publieke vrouw. (Wij kennen natuurlijk ook de publieke vrouw, maar zij oefent haar oude beroep over het algemeen uit achter de ramen, of in de beslotenheid van een kamer.)
Gewone vrouwen zoals u en ik lopen over straat in de veronderstelling dat wij ons ongeschonden van A naar B kunnen bewegen. Vrouwen van mijn middelbare leeftijd lukt dat nog wel aardig. Wij zijn te oud om lastiggevallen te worden op onze looks, en te jong om ons niet te kunnen verweren tegen tasjesdieven en brutale oplichters. Wij vrouwen van de naoorlogse generaties, die bewust de sixties en de seventies hebben meegemaakt, zien in een tijdsbestek van één leven hoe een moeizaam bevochten emancipatie wordt ondergraven door de influx van islamitische onvrijheid.
Eerlijk gezegd heb ik het gevoel dat we weer van voren af aan kunnen beginnen. We zullen serieus aan de slag moeten met deze import van beperkende man-vrouw patronen. En ditmaal zou ik het willen omschrijven als een ‘beschavingsdefensief’. Alle zeilen moeten bijgezet worden om ons gewonnen terrein te verdedigen tegen ‘vijandelijke’ aanvallen van buitenaf. Want immers: een van de belangrijkste pijlers onder onze beschaving is juist het vrije bewegen van vrouwen in de publieke ruimte.
Dat wij ons noodgedwongen zouden moeten terugtrekken uit de publieke ruimte uit angst voor hitsig, beledigend gedrag is een gotspe. De gemiddelde straat is gewoonweg geen – openlijke – huwelijksmarkt, geen openbaar café, noch een versierplek. Het is een publieke ruimte waar mensen graag samen vertoeven met inachtneming van ieders persoonlijke ruimte. Alleen als we het daarover eens zijn, blijft de publieke ruimte van ons allemaal.
Een handreiking is op zijn plaats. Misschien kunnen we speciale straten inrichten als versierplek. We hadden al de hangplek. Die versierplek kan er wel bij.
Harinck 